In Brazilië wonende beeldend kunstenaar Frans Krajcberg liet met zijn werken zien dat er nog steeds redenen waren om te schreeuwen in naam van de natuur
De eerste vorm van taal van de mens was de "schreeuw van de natuur". Volgens de Franse filosoof Jean-Jacques Rousseau gebruikten mannen klanken om hulp in te roepen in gevaar of om zichzelf te verlossen van gewelddadige pijn. De kreet van Frans Krajcberg (1921 - 2017) leek op deze primitieve taal, in die zin dat het het geweld van de mens tegen de natuur aan de kaak stelde en de pijn van verwoeste bossen blootlegde. De beeldend kunstenaar, onder andere bekroond op de Biënnale van Venetië, de Biënnale van São Paulo en de Salão de Arte Moderna, was erg belangrijk in het panorama van de Braziliaanse kunst en ontwikkelde een krachtig activisme met zijn werken in de schilderkunst, beeldhouwkunst en fotografie.
- Kunst en milieu: grote aspecten en bevragen
Frans Krajcberg
Geboren in Kozienice, Polen, in 1921, verloor de kunstenaar zijn hele familie aan de holocaust. In de vier jaar die hij in de oorlog doorbracht, stond Frans Krajcberg voor het donkerste gezicht van de mens, geweld. Na al deze barbaarsheid vond de kunstenaar zijn toevlucht in de schoonheid van de vormen van de natuur. Hij vestigde zich in Brazilië, waar hij in 1948 aankwam.
In de jaren zestig woonde Krajcberg in het binnenland van Minas Gerais, in een grot in het mijngebied van Itabirito - daar haalde hij de pigmenten uit zijn verven. Maar toen hij op uitnodiging van zijn vriend en architect Zanine Caldas een bezoek bracht aan het zuiden van Bahia, meer bepaald Nova Viçosa, vond de kunstenaar zijn toevlucht voor het leven. “Ik dacht: 'Mijn God, hoeveel rijkdom je hebt, beweging die je hebt, die kunst negeert. Ik blijf hier ”, zei Frans Krajcberg in de documentaire“ O schreeuw van de natuur ”, geproduceerd door TV Brasil.
Frans Krajcberg woonde zijn laatste jaren in Nova Viçosa, waar hij zijn atelier bewaarde in Sítio Natura, omgeven door het enige overgebleven deel van het Atlantische Woud in de regio. Hij stierf in 2017 in Rio de Janeiro en liet een enorme hoeveelheid werken achter die gericht waren op de relatie tussen kunst en het milieu.
De kreet van Frans Krajcberg
In een wereld waarin individualisme en onverschilligheid het dagelijks leven koud en gewelddadig maken, is de roep van Frans Krajcberg nog steeds noodzakelijker. Hij vocht en schreeuwde tegen wat hij de barbarij van de mens tegen de mens noemde en de mensheid tegen de natuur. "Dit is mijn leven, om steeds luider te schreeuwen tegen deze barbarij die de mens beoefent", onthulde hij. Hij maakte van zijn kunst een kreet van opstand door verbrande stammen en takken om te vormen tot sculpturen. "Ik wil dat mijn werken een weerspiegeling zijn van het vuur. Daarom gebruik ik dezelfde kleuren: rood en zwart, vuur en dood."
Foto: Cael Carvalho
Stammen en wortels verbrand door branden die dichte groene gebieden kappen om ze in weiland te veranderen, waren het materiaal van het werk van Frans Krajcberg. Hij verzamelde wat het vuur achterliet en transformeerde de materialen zodat ze namens de Amazone om hulp zouden schreeuwen. “Ik probeer mezelf uit te drukken met dit kapotte, vermoorde materiaal, dit alles om te laten zien: kijk, gisteren was het een prachtige boom, vandaag is het een verbrande stok”, zei hij. Hij nam ook foto's van de bossen en had duizenden foto's van verbranding en vernietiging van de natuur.
De kunstenaar hekelde de verbranding in Paraná, de exploitatie van mineralen in Minas Gerais en de ontbossing in de Amazone. Bovendien verdedigde hij de schildpadden van Nova Viçosa en plaatste hij zich voor een tractor om de aanleg van een laan in de stad te vermijden. Zijn activisme ten gunste van het milieu was opwindend. Frans Krajcberg was een kunstenaar die met zijn protesten reflecties en dialogen op gang bracht. De ideeën die door zijn diepgewortelde werken worden verdedigd, blijven belangrijk en noodzakelijk in onze samenleving.
“Als ik het materiaal zie, zie ik dat hij tegen me zal schreeuwen, dit is mijn werk. Ik kan niet de straat op en beginnen te schreeuwen, ze stoppen me wel in de gevangenis of in het gekke ziekenhuis ”, legt Krajcberg uit. Het middel dat de kunstenaar vond, was om deze op brute wijze vernietigde stukken te nemen en ermee te werken, te creëren en ermee te vechten, zodat de mens inzag dat de planeet ziek is.
De werken van Frans Krajcberg hebben een sterke ethische dimensie die verder gaat dan zijn leven en kunst. Zijn activisme en zijn activisme met revolutionaire ijver gaven blijk van zijn verontwaardiging over de slachting van onze biodiversiteit. De boodschap van de kunstenaar was dat we deze vernietigingscyclus moeten stoppen en deze schandalige misdaden tegen de natuur en de mensheid moeten voorkomen.
Lees meer over de kunstenaar in de documentaire "O grito da Natureza", geproduceerd door TV Brasil:
