Verbranding in de Amazone heeft invloed op het evenwicht tussen ecosystemen, de menselijke gezondheid en de planeet als geheel
Afbeelding van Ylvers via Pixabay
Het verbranden van bosbiomassa als agropastorale praktijk die in landelijke gebieden wordt gebruikt, is een terugkerende en oude techniek in het land. Het is een strategie die wordt gekenmerkt als een van de belangrijkste wereldwijde bijdragers aan de uitstoot van broeikasgassen. De afgelopen jaren heeft de groei van branden in de Amazone veel aandacht voor het probleem getrokken. Deze praktijk heeft invloed op het evenwicht van de ecosystemen in de regio, de menselijke gezondheid en, bijgevolg, de planeet.
De Amazone heeft geografische en ecologische kenmerken die verschillen van de rest van het land. Deze omstandigheden bevorderen de blootstelling van de Amazone-bevolking, waardoor ze kwetsbaarder worden voor de gevolgen van branden. Begrijp de belangrijkste oorzaken en gevolgen van verbranding in de Amazone en de huidige situatie van deze praktijk in het land.
De Amazone kennen
De Amazone is een gebied van 8 miljoen km2 dat negen landen in Zuid-Amerika omvat en een reeks ecosystemen omvat, waarbij het hydrografische bekken van de Amazone-rivier en het Amazonewoud betrokken zijn. De Amazone herbergt niet alleen de grootste biodiversiteit ter wereld, maar is ook verantwoordelijk voor het leveren van tal van ecosysteemdiensten die fundamenteel zijn voor de kwaliteit van leven van de menselijke bevolking, zoals klimaatregulering, schoon water voor consumptie en schone lucht.
Het Amazonewoud is het grootste equatoriale bos ter wereld en beslaat een oppervlakte van ongeveer 6,7 miljoen km2. Het beslaat ongeveer 40% van het Braziliaanse grondgebied, naast het bezetten van delen van het grondgebied van Venezuela, Colombia, Bolivia, Ecuador, Suriname, Guyana en Frans-Guyana. In Brazilië beslaat het praktisch de hele noordelijke regio, voornamelijk de staten Amazonas, Amapá, Pará, Acre, Roraima en Rondônia, naast het noorden van Mato Grosso en het westen van Maranhão.
Daarnaast herbergt het Amazonegebied ook het grootste hydrografische bekken en de grootste rivier ter wereld qua watervolume: de Amazone-rivier met een lengte van 6.937 km. Naast Brazilië strekt het hydrografische bekken van de Amazone zich uit tot delen van Bolivia, Colombia, Ecuador, Guyana, Peru, Suriname en Venezuela.
Naast het leveren van verschillende ecosysteemdiensten, herbergt de Amazone het grootste biodiversiteitsreservaat ter wereld. Het is ook vermeldenswaard dat de regio de thuisbasis is van een groot deel van de Braziliaanse inheemse volkeren. Daarom garandeert het behoud ervan de natuurlijke duurzaamheid en het voortbestaan van de cultuur van deze volkeren.
Soorten bosbranden
Volgens de studie "Clarifying the Burning Crisis in the Amazon" zijn er drie hoofdtypen branden in de Amazone. Het eerste type brand ontstaat door ontbossing. Eerst wordt de vegetatie gekapt en in de zon gedroogd. Vervolgens wordt het vuur gebruikt om de vegetatie te verbranden. Verbranden heeft de functie om het ontboste gebied voor te bereiden op landbouw of veeteelt.
Het tweede type verbranding doet zich voor in gebieden die voor landbouw worden gebruikt en die al zijn ontbost. Een voorbeeld dat in het onderzoek wordt aangehaald, betreft veehouders, die vuur gebruiken om onkruid en weilanden te verwijderen. Kleine boeren, inheemse en traditionele volkeren gebruiken ook vuur in de landbouw met slash-and-burn.
Het derde type verbranding, bosbrand genaamd, is er een waarbij vuur bossen kan binnendringen. Wanneer dit voor de eerste keer gebeurt, zijn de vlammen voornamelijk beperkt tot het understory. Wanneer de praktijk echter terugkeert, worden bosbranden intenser.
Historische context over branden in de Amazone
Het verbranden van biomassa wordt gekarakteriseerd als een van de belangrijkste wereldwijde bijdragers aan de uitstoot van broeikasgassen en is een terugkerende en oude praktijk in Brazilië. Het wereldwijde bewustzijn van de mogelijke gevolgen is echter relatief recent.
Momenteel zijn ontbossing en branden twee van de grootste milieuproblemen waarmee Brazilië wordt geconfronteerd. Hoewel ze verschillend zijn, worden de twee praktijken traditioneel met elkaar geassocieerd, aangezien het kappen van vegetatie bijna altijd wordt opgevolgd door bosbiomassa te verbranden om het gebied 'schoon te maken'.
In deze context bleef de Amazone behouden tot de inhuldiging van de Transamazônica-snelweg in 1970, die wordt beschouwd als het startpunt voor het "moderne" tijdperk van ontbossing. Als gevolg hiervan is de intensiteit en het willekeurige gebruik van verbrandingspraktijken, die worden gebruikt bij de voorbereiding van het ontboste gebied voor landbouwactiviteiten, een ernstig milieuprobleem voor Brazilië geworden. Bovendien waren fiscale prikkels een sterke motor van ontbossing in de volgende decennia.
Belangrijkste oorzaken van verbranding in de Amazone
Volgens de Fire Occurrence Reports (ROI) van Prevfogo's Centrum voor Preventie en Bestrijding van Bosbranden, zijn er tal van oorzaken voor bosbranden en branden. De eerste is het analfabetisme in het milieu, dat uitdrukking geeft aan onwetendheid over systemen, de onderlinge relaties en afhankelijkheden van de processen die het leven op aarde verzekeren. Milieu-analfabetisme wordt gezien als de grootste bedreiging voor sociaal-ecologische duurzaamheid op de planeet.
De tweede genoemde oorzaak houdt verband met de verbreding van agropastorale grenzen. Volgens het rapport is de voorbereiding van ontboste gebieden voor landbouwactiviteiten de belangrijkste oorzaak van brand in de Amazone. Tijdens deze praktijk is het gebrek aan kennis over preventietechnieken en de factoren die het gedrag van de brand beïnvloeden verantwoordelijk voor de ongecontroleerde verspreiding van de vlammen door de regio. Naast analfabetisme in het milieu en het verleggen van grenzen, worden ook natuurlijke en gedragsoorzaken belicht. Wel is bekend dat de intensiteit van deze branden lager is en dat ze weinig impact hebben op de Amazone.
Volgens de studie “Clarifying the Burning Crisis in the Amazon” zijn de belangrijkste oorzaken van bosbranden die verband houden met ontbossing het gebrek aan lokaal bestuur en landspeculatie. Het levensonderhoud van boeren en extensief veeteeltbeheer komen ook naar voren als factoren die leiden tot het verbranden van biomassa.
Factoren die bijdragen aan bosbranden
Het risico en het gemak van brandvoortplanting worden beïnvloed door de volgende factoren:
Klimaat
Lage neerslag en relatieve vochtigheid en harde wind bevorderen het ontstaan en de verspreiding van vuur in de vegetatie. De geringe regenval in de regio tijdens de winter zorgt ervoor dat de vegetatiebedekkingen uitdrogen, waardoor de vlammen kunnen worden verspreid. Hoge temperaturen verhogen ook het risico op verbranding. Sterke en constante winden verhogen op hun beurt de verdamping en verlagen de relatieve vochtigheid van de lucht, wat de verspreiding van vuur in de vegetatie bevordert.
Topografisch
De helling van een plaats bevordert ook de verspreiding van vlammen in de vegetatie. Het vuur verspreidt zich sneller naarmate het terrein ruiger is. Bovendien dragen regio's met steile hellingen bij aan specifieke luchtverplaatsingsregimes, die ook helpen bij de verspreiding van brand.
Brandstoftypes
Verbranding en vuuruitbreiding zijn ook afhankelijk van het organische materiaal dat wordt verbrand. De aard van de brand hangt af van de chemische samenstelling van de biomassa en waar deze zich bevindt.
Factoren die bijdragen aan verbranding in de Amazone
Ondanks dat klimaatveranderingen worden geïdentificeerd als factoren die het ontstaan van branden in de Amazone bevorderen, zijn er aanwijzingen dat de toename van branden niet door hen werd bepaald. Het hoge aantal branden als gevolg van het ontbossingsproces kwam overeen met de beelden van grootschalige branden in ontboste gebieden die in de media werden getoond, terwijl de enorme rookpluimen die hoge atmosferische niveaus bereikten alleen konden worden verklaard door de verbranding van grote hoeveelheden plantaardige biomassa.
Huidige situatie van branden in de Amazone
Het aantal branden in de Amazone, aangegeven door het Burning Program van het National Institute for Space Research (Inpe), tussen januari en augustus 2019, was het hoogste ooit geregistreerd sinds het begin van de monitoring, die plaatsvond in 2010. Met betrekking tot dezelfde periode van vorig jaar blijkt uit gegevens verzameld door Inpe dat het aantal branden in deze regio met 52,5% is toegenomen. Bovendien vertoonden bosbranden in de Cerrado en het Atlantische Woud ook een sterke groei in vergelijking met de voorgaande periode.
Volgens een technische notitie van Ipam (Institute of Environmental Research of the Amazon) over het brandseizoen 2019 zijn de tien gemeenten waar bosbranden dit jaar het meest voorkomen, ook de gemeenten met een hoge ontbossing. De grootste records zijn in de staten van Acre, Amazonas, Mato Grosso, Rondônia en Roraima.
Gevolgen van verbranding in de Amazone
Branden zijn verantwoordelijk voor het vrijkomen van kooldioxide (CO2) en methaan (CH4) in de atmosfeer. Deze gassen dragen bij aan de opwarming van de aarde en kunnen het klimaat van de Amazone veranderen, waardoor de juiste omgeving wordt gecreëerd voor andere grote branden die vaker voorkomen. Het is een vicieuze cirkel. Het verlies van de grootste biodiversiteitsreserve ter wereld en de vervuiling van de bodem en het aquatisch milieu zijn ook ernstige gevolgen van branden.
Daarnaast zorgt ontbossing voor een grotere doorstroming van water en daarmee voor de afvoer van rivieren. Dit komt doordat de vermindering van de vegetatiebedekking de infiltratie van water in de bodem en de verdampingssnelheid vermindert. Dit proces verandert de morfologische en biogeochemische omstandigheden van aquatische ecosystemen, aangezien het de export van terrestrische sedimenten naar beken veroorzaakt.
Branden dragen ook bij aan de toename van gevallen van luchtwegaandoeningen, omdat ze de luchtkwaliteit beïnvloeden. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) benadrukt in een document dat is opgesteld voor gebeurtenissen die verband houden met bosbranden, gezondheid als afhankelijk van een gezonde omgeving, en benadrukt de noodzaak om het probleem van branden te richten op een wereldwijde context van veranderingen.
Naast koolstofdioxide worden er andere chemische stoffen geproduceerd die tijdens branden in de atmosfeer terechtkomen, zoals koolmonoxide (CO), stikstofoxiden (NO3) en koolwaterstoffen. Deze elementen ondergaan fotochemische reacties die helpen bij de vorming van secundaire verontreinigende stoffen, die als broeikasgassen werken en de opwarming van de aarde versterken.
10 praktische acties om de Amazone te redden
- Bijdragen met schenkingen van goederen en tijd in instellingen ten gunste van conservering;
- Deelnemen aan activeringen, mobilisaties en campagnes;
- Petities ondertekenen en verspreiden die gericht zijn op openbaar beleid;
- Plaatsing van merken en mensen in rekening brengen die relevant zijn voor de oorzaak;
- Elimineer of verminder vleesconsumptie. De vleesconsumptie in Brazilië is twee keer zo hoog als de WHO suggereert;
- Introduceer een veganistisch dieet. Volgens de VN is een wereldwijde verschuiving naar een veganistisch dieet van cruciaal belang om de wereld te redden van honger, brandstoftekorten en de ergste gevolgen van klimaatverandering;
- Gebruik gecertificeerd hout en papier;
- Ondersteun merken die duurzaam produceren;
- Steun het verzet van inheemse volkeren;
- Ondersteun agroforestry en andere projecten met een positieve sociaal-ecologische impact.
- Implementatie van effectief en duurzaam overheidsbeleid op milieugebied;
- Ondersteuning voor duurzaam gebruik van het bos en beste landbouwpraktijken;
- Drastische marktbeperking voor producten die verband houden met nieuwe ontbossing;
- Betrokkenheid van kiezers, consumenten en investeerders bij inspanningen om ontbossing te stoppen.
