Bij woestijnvorming worden bodems dor en onvruchtbaar en verliezen ze productieve capaciteit
Afbeelding: Woestijnvorming in Brazilië door LeoNunes is gelicentieerd onder (CC BY 3.0)
Wat is woestijnvorming
Woestijnvorming is het proces dat wordt gekenmerkt door de transformatie (natuurlijk of antropisch) van een vegetatief gebied in een woestijn. Woestijnvorming kan worden omschreven als het verlies van de productieve capaciteit van de bodems, waardoor ze dor en onvruchtbaar worden, en komt vaak voor omdat de economische activiteiten die in een bepaalde regio worden ontwikkeld, de draagkracht en duurzaamheid van de bodem overtreffen.
- Wat is biocapaciteit?
Hoe woestijnvorming plaatsvindt
Menselijke activiteit op aarde is de belangrijkste oorzaak van woestijnvorming. Dit betekent dat de bodem zijn voedingsstoffen verliest en het vermogen om elk type vegetatie te laten groeien, of het nu gaat om natuurlijke bossen of door mensen aangelegde plantages.
- Humus: wat het is en wat zijn de functies voor de bodem
Milieuproblemen van woestijnvorming
De VN classificeert de schade in de voorvalgebieden in de regio's van semi-aride, aride en droge sub-vochtige regio's als woestijnvorming, en dit proces veroorzaakt drie soorten problemen: ecologische, sociale en economische. Dit komt doordat woestijnvorming de productie en levering van voedsel beïnvloedt, de migratie van bevolkingsgroepen naar stedelijke centra bevordert en armoede veroorzaakt; en schaadt de plaatselijke fauna en flora, met de mogelijkheid dat zelfs bepaalde soorten uitsterven.
De oorzaken van woestijnvorming zijn divers: onder meer ontbossing, mijnbouw, uitbreiding van de landbouw, slecht geplande irrigatie, overmatig gebruik of ongepast landgebruik. Al deze problemen dragen bij aan het verlies van bodemkwaliteit, wat leidt tot een verminderde vegetatiebedekking, het verschijnen van zandgronden, verlies van ondergronds water en winderosie. Zonder vegetatie worden de regens dunner, wordt de grond dor en levenloos en is overleven erg moeilijk. Inwoners, boeren en veeboeren verlaten deze gronden over het algemeen en zoeken een andere plek om te wonen.
De demografische groei en de daaruit voortvloeiende vraag naar energie en natuurlijke hulpbronnen zetten ook het intensieve gebruik van bodem- en watervoorraden onder druk, wat bijdraagt aan woestijnvorming.
Samengevat zijn de belangrijkste problemen van woestijnvorming:
- Afschaffing van vegetatiebedekking;
- Vermindering van biodiversiteit;
- Verzilting en alkalisatie van de bodem;
- Intensivering van het erosieproces;
- Het verminderen van de beschikbaarheid en kwaliteit van watervoorraden;
- Verminderde bodemvruchtbaarheid en productiviteit;
- Vermindering van landbouwgrond;
- Vermindering van de landbouwproductie;
- Ontwikkeling van migratiestromen.
Woestijnvorming is aanwezig in meer dan 110 landen en beïnvloedt de levens van meer dan 250 miljoen mensen, en is daarom een wereldwijd probleem. De regio's die het meest worden getroffen door woestijnvorming zijn: het westen van Zuid-Amerika, het noordoosten van Brazilië, het noorden en zuiden van Afrika, het Midden-Oosten, Centraal-Azië, het noordwesten van China, Australië en het zuidwesten van de Verenigde Staten.
Hoe woestijnvorming te voorkomen
Het probleem van woestijnvorming begon aan het begin van de 20e eeuw de belangstelling van de wetenschappelijke gemeenschap te wekken. Het was echter pas in de 21e eeuw dat het als een ernstig milieuprobleem werd bestempeld vanwege de sociale en economische impact ervan, aangezien het proces meer geaccentueerd verloopt in gebieden die overeenkomen met ontwikkelingslanden.
In 1995 ondertekende Brazilië overeenkomsten met VN-programma's tegen woestijnvorming. Het actieplan ter bestrijding van woestijnvorming is in 2000 in werking getreden.
Deze overeenkomsten worden op internationale schaal ontwikkeld. Het VN-verdrag ter bestrijding van woestijnvorming werd in 1994 opgericht en trad in 1996 in werking. Het heeft 193 leden en had tot doel projecten te ontwikkelen om woestijnvorming tegen te gaan, vooral in Afrikaanse landen.
Er zijn echter effectievere maatregelen tegen woestijnvorming nodig, zoals de politieke stimulans voor duurzamere vormen van productie, die ontbossing en bijgevolg woestijnvorming verminderen.
