Vrije radicalen zijn schadelijk, maar u kunt ze bestrijden met lichaamsbeweging en een uitgebalanceerd dieet
Afbeelding: Foto door Chanan Greenblatt op Unsplash
Vrij radicaal is een atoom of molecuul met een oneven aantal elektronen in de laatste elektronenschil. Dit maakt het onstabiel en zeer reactief, waardoor het altijd op zoek is naar het vangen of weggeven van elektronen uit de cellen eromheen. Onder normale omstandigheden zijn vrije radicalen essentieel voor het functioneren van het lichaam. Wanneer ze echter teveel zijn, beginnen ze gezonde cellen aan te vallen, zoals eiwitten, lipiden en DNA, waardoor ze vroegtijdig verouderen.
Door het elektron in deze cellen op te vangen, werkt de vrije radicaal als een oxidatiemiddel. Het proces beschadigt het celmembraan en de celstructuur en kan in extreme gevallen tot celdood leiden. Om de werking van vrije radicalen in het lichaam te reguleren, zijn er antioxiderende verdedigingssystemen. De consumptie van voedingsmiddelen die rijk zijn aan antioxidanten is een strategie om vroegtijdige veroudering, veroorzaakt door overtollige vrije radicalen in het lichaam, tegen te gaan.
Het beoefenen van regelmatige en matige lichamelijke activiteit is ook een strategie, aangezien het het lichaam helpt bij het metaboliseren van zuurstof, waardoor de productie van vrije radicalen wordt verminderd.
Actie van vrije radicalen in het lichaam
Sommige vrije radicalen worden van nature door het menselijk lichaam aangemaakt om verschillende metabolische functies uit te voeren, die voornamelijk op het immuunsysteem inwerken. Dit worden vrije radicalen van endogene oorsprong genoemd. Er zijn ook vrije radicalen van exogene oorsprong, die ontstaan door factoren van buiten het lichaam, zoals vervuiling, zonnestraling en andere soorten straling, consumptie van tabak en alcohol en slechte eetgewoonten.
De vorming van vrije radicalen is het gevolg van het metabolisme van zuurstof door het lichaam en de productie ervan vindt plaats in het cytoplasma, de mitochondriën of het membraan. De doelwitten van vrije radicalen (dit zijn naburige cellen) zijn afhankelijk van waar elke radicaal werd gevormd.
Een vrije radicaal, wanneer het geen andere vindt om zich aan te binden, valt uiteindelijk gezonde moleculen en cellen aan, die, wanneer ze het elektron verliezen dat hen stabiel hield, nieuwe vrije radicalen worden. Dit proces genereert een kettingreactie die talloze cellen kan beschadigen, wat leidt tot celdood (in extreme gevallen, zoals al uitgelegd).
Soms beschadigt de overmaat aan vrije radicalen in het organisme het celmembraan, waardoor de meervoudig onverzadigde vetzuren waaruit ze bestaan, worden vernietigd, wat de situatie van lipideperoxidatie kenmerkt.
Om de niveaus van vrije radicalen in het lichaam te remmen, zijn er antioxiderende verdedigingssystemen. De hoeveelheid oxiderende en antioxiderende middelen moet dus altijd in evenwicht zijn. De onbalans in dit evenwicht kenmerkt de situatie van oxidatieve stress.
Volgens een artikel dat is gepubliceerd door de Brazilian Society of Clinical Nutrition, treedt oxidatieve stress zowel op als gevolg van een tekort aan het antioxidant-afweersysteem (zeer lage hoeveelheid antioxidanten) als een toename van de productie van vrije radicalen door het lichaam.
De toename van de productie van endogene vrije radicalen treedt meestal op om het immuunsysteem te ondersteunen. Er kan ook een toename zijn in de hoeveelheid exogene vrije radicalen als gevolg van overmatige blootstelling aan externe bronnen van deze moleculen, zoals vervuiling, straling, roken, alcoholisme, slechte voeding, onder andere.
De evolutie van oxidatieve stress gaat gepaard met vroegtijdige veroudering en de ontwikkeling van chronische ontstekingsziekten, zoals atherosclerose, diabetes en artritis, degeneratieve ziekten zoals Parkinson en Alzheimer ; en kankers.
Endogene vrije radicalen
Een deel van de vrije radicalen wordt door het lichaam aangemaakt om in te werken op de overdracht van elektronen in verschillende biochemische reacties. Onder normale omstandigheden dragen ze bij tot het genereren van energie, de activering van genen en de deelname van afweermechanismen, waarbij ze de cellen van pathogene micro-organismen aanvallen en vernietigen. Vrije radicalen worden geproduceerd in het cytoplasma, mitochondriën of membraan, zodat uw doelcel afhangt van waar deze is gevormd.
De twee belangrijkste vrije radicalen die reageren met de zuurstof die van nature door het menselijk lichaam wordt geproduceerd, zijn: hydroxyl (OH_) en superoxide (O2 • -).
Hiervan is volgens een artikel in het tijdschrift Química Nova de potentieel gevaarlijkste voor het organisme de hydroxylradicaal (OH_). Dit komt door het feit dat de halfwaardetijd erg kort is, waardoor de aanval op cellen erg snel is. Dat maakt OH_ tot een radicaal die moeilijk te isoleren is door antioxidanten.
Als ze in onevenwichtige hoeveelheden zijn, beschadigen OH_ en O2 • - de lipidelaag die is samengesteld uit meervoudig onverzadigde vetzuren in celmembranen (lipideperoxidatie) en veroorzaken weefselschade, waardoor de DNA-basen worden verbroken en gewijzigd. Dit veroorzaakt veranderingen in genexpressie en mutaties.
Exogene vrije radicalen
Vrije radicalen zijn aanwezig in de atmosfeer en kunnen ook door blootstelling aan externe factoren in het lichaam worden opgenomen.
Verontreiniging
Milieuverontreinigende stoffen zoals fijnstof, ozon en stikstofoxiden bevatten hoge concentraties oxidanten. Wanneer ze in contact komen met het respiratoire epitheel, vindt de vorming van vrije radicalen plaats die oxidatieve stress in de luchtwegen veroorzaken. Het hydroxylradicaal, eerder genoemd als meest schadelijk voor de gezondheid, is in de atmosfeer aanwezig als gevolg van waterfotolyse (breken van het watermolecuul door straling). Volgens een artikel gepubliceerd in het Brazilian Journal of Pulmonology, veroorzaakt de toename van vrije radicalen die niet worden geneutraliseerd door antioxidanten, ontstekingen in het ademhalingssysteem.
Straling
Blootstelling aan ultraviolette straling kan de hydroxylradicaal (OH_) in huidcellen produceren. Door de veelvuldige aanval van deze radicaal kunnen mutaties in het DNA ontstaan, waardoor huidkanker kan ontstaan. Volgens het National Cancer Institute (INCA) komt huidkanker het meest voor in Brazilië (ongeveer 25% van alle gediagnosticeerde tumoren). De toename van het aantal gevallen van huidkanker houdt verband met de hogere incidentie van UV-B- en UV-C-stralen op aarde als gevolg van de aanvallen op de ozonlaag.
Hoog-vetgehalte dieet
Een vetrijk dieet is een van de oorzaken van de ontwikkeling van leververvetting (ophoping van vet in levercellen). Volgens een studie gepubliceerd door de National Institutes of Health stimuleert overtollig vet in de lever de productie van vrije radicalen, die in dit geval worden geproduceerd om door het lichaam te worden gebruikt als een compensatiemechanisme om overtollig vet te oxideren. Als de consumptie van vetrijke voedingsmiddelen echter aanhoudt, ontstaat er een vicieuze cirkel tussen de intensivering van het oxidatieproces en de toename van steatose, aangezien hoge niveaus van vrije radicalen de potentie hebben om eiwitten, lipiden en zelfs zelfs het DNA van de cellen.
- Zeven gezonde en duurzame eettips
- 21 voedingsmiddelen die u helpen gezond af te vallen
- Waardeer uw dieet met 18 eenvoudige en realistische tips voor een gezonder dagelijks leven
Tabak gebruik
Volgens een studie van Revista Brasileira de Geriatria e Gerontologia zijn er twee soorten vrije radicalen in sigarettenrook. Ze werken met nicotine en veroorzaken oxidatieve schade aan weefsels. Het onderzoek geeft aan dat er een toename is in de incidentie van lipideperoxidatie bij personen die tabak consumeren. Zie tips om te stoppen met roken.
Alcohol gebruik
Volgens een artikel gepubliceerd in Revista de Nutrição heeft alcohol directe effecten op oxidatieve stress, doordat het de plasmaspiegels van antioxidanten verlaagt, met name tocoferol, ascorbinezuur en selenium - dit beschadigt het afweersysteem van het lichaam en maakt het kwetsbaar voor actie van vrije radicalen.
Intense fysieke activiteit
Aangezien de productie van vrije radicalen het gevolg is van het zuurstofmetabolisme, hebben activiteiten die leiden tot een grotere circulatie van zuurstof in het lichaam de neiging om het niveau van vrije radicalen te verhogen. Bovendien wordt tijdens zeer intense fysieke activiteit de bloedstroom van de organen naar de spieren van het lichaam geleid. Hierdoor hebben de organen tijdelijk last van zuurstofgebrek. Aan het einde van de activiteit keert het bloed echter terug naar de organen. Dit proces houdt ook verband met het vrijkomen van vrije radicalen.
Hoe vrije radicalen bestrijden?
Matige en regelmatige lichamelijke activiteit
In tegenstelling tot intensieve fysieke oefeningen, die het individu tot uitputting leiden en het metabolisme van zuurstof door het lichaam verstoren, wordt het beoefenen van gematigde en regelmatige fysieke activiteiten beschouwd als een effectieve manier om vrije radicalen te bestrijden. Fysieke conditionering heeft de neiging om het vermogen van het lichaam om enzymen te produceren uit het endogene antioxidantensysteem te verbeteren, naast het versterken van weerstand en immuniteit. Ontdek "Twintig oefeningen om thuis of alleen te doen".
Voedingsmiddelen die vrije radicalen bestrijden
Een ander effectief hulpmiddel is het consumeren van voedingsmiddelen die het antioxidant-afweersysteem versterken, dat wil zeggen voedingsmiddelen die vrije radicalen bestrijden.
