Atmosferisch CO2-niveau bereikte 416,21 delen per miljoen (ppm), het hoogste sinds het begin van de metingen, die in 1958 begonnen
Afbeelding: Thijs Stoop in Unsplash
In de afgelopen weken, terwijl de wereld is gestopt om de coronaviruspandemie te bestrijden, zijn er op sommige plaatsen veel meldingen geweest van verbeterde luchtkwaliteit. Men moet echter niet denken dat de klimaatcrisis is opgelost. Verre van dat: de laatste gegevens van de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) van de Verenigde Staten laten zien dat de wereldwijde niveaus van kooldioxide (CO2) sterk stijgen.
In april 2020 bedroeg de gemiddelde CO2-concentratie in de atmosfeer 416,21 deeltjes per miljoen (ppm), de hoogste sinds het begin van de metingen, die in 1958 op Hawaï begonnen. Bovendien geven gegevens over de ijskern aan dat dit de eerste keer is dat we deze niveaus in de afgelopen 800.000 jaar hebben gezien. De World Environment Situation Room van het United Nations Environment Programme (UNEP) laat een representatieve stijging zien van meer dan 100 ppm in CO2-concentraties sinds maart 1958.
De curve geeft verwachte seizoensfluctuaties weer: het noordelijk halfrond heeft een grotere landmassa dan het zuidelijk halfrond en de vegetatie neemt in de zomer meer CO2 op. In deze regio vindt de piek van concentratie plaats aan het einde van de winter, in mei, omdat de aarde met de kou minder fotosyntheseprocessen heeft en daarom de CO2-niveaus stijgen tot de volgende cyclus. Wanneer dan weer fotosynthese optreedt en het nieuwe gebladerte verschijnt, nemen ze weer CO2 op, waardoor de concentraties tot oktober met ongeveer 7,5 ppm afnemen.
Trend in atmosferische CO2-concentratie. NOAA-gegevens, grafieken van de UNEP World Environmental Situation Room. Afbeelding: UNEP
Door antropogene emissies (vrijkomen door menselijke activiteiten) nemen de CO2-concentraties echter snel toe. Onderstaande grafiek toont het niveauverschil tussen dezelfde maand in verschillende jaren (er was bijvoorbeeld een stijging van meer dan 2,88 ppm tussen april 2019 en april 2020). Hieruit blijkt dat, hoewel in de jaren zestig de stijging in één jaar rond de 0,9 ppm lag, in de periode 2010-2019 gemiddeld 2,4 ppm. Er is een duidelijk versnellende opwaartse trend.
Trend in toenemende atmosferische CO2-concentratie. Vergelijking tussen de gemiddelden van een maand en dezelfde maand in het voorgaande jaar. Grafiek en analyse van de World Environmental Situation Room van UNEP. Afbeelding: UNEP
De langetermijnvisie
Met behulp van ijskernrecords is het mogelijk om CO2 te meten dat wordt vastgehouden door ijs op Antarctica, dat dateert van 800.000 jaar geleden. Vanaf die periode tot nu hadden we nog nooit 416 ppm bereikt. Aangezien Homo sapiens ongeveer 300.000 jaar geleden verscheen en het eerste spoor van Homo sapiens sapiens (ook bekend als een mens) dateert van 196.000 jaar geleden, heeft geen enkel individu van onze soort ooit zulke hoge niveaus van CO2 ervaren.
“Dit is uiteraard een grote zorg voor het klimaat en toont eens te meer aan dat er dringend actie moet worden ondernomen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Om de gemiddelde opwarming van de aarde op 1,5 ° C te houden, moeten we de netto-uitstoot tegen 2040 op nul stellen - uiterlijk in 2055 ", aldus UNEP's directeur van GRID-Genève en programmamanager voor de World Environmental Situation Room, Pascal Peduzzi.
Atmosferische CO2-concentratie uit de ijskern neemt de afgelopen 800.000 jaar op. EPA-gegevens, UNEP GRID-Genève-grafieken (link). Afbeelding: UNEP
Deze resultaten kunnen verrassend zijn voor degenen die optimistisch aannemen dat COVID-19 de totale wereldwijde uitstoot zal verminderen. Hoewel het waar is dat het auto- en luchtverkeer, evenals de industriële activiteit, sinds januari 2020 in de meeste delen van de wereld drastisch is verminderd, is dit niet het geval voor elektriciteit: volgens het World Energy Panorama 2019 is 64% van de wereldwijde bronnen van elektrische energie zijn afkomstig van fossiele brandstoffen (kolen: 38%, gas: 23%, olie: 3%). Verwarmingssystemen werken zoals ze waren vóór COVID-19 en er zijn geen fundamentele kwesties veranderd - zoals de zoektocht naar hernieuwbare energie, het gebruik van openbaar vervoer en het beëindigen van ontbossing.
Bovendien blijven frequentere en ernstigere bosbranden, veroorzaakt door klimaatverandering, landen als Brazilië, Honduras, Myanmar, Thailand en Venezuela treffen, waarbij grote hoeveelheden extra CO2 worden uitgestoten. "Zonder fundamentele veranderingen in de wereldwijde energieproductie, zullen we geen reden hebben om een blijvende vermindering van deze uitstoot te verwachten", zegt UNEP-klimaatveranderingsdeskundige Niklas Hagelberg.
“COVID-19 geeft ons de mogelijkheid om de risico's die we nemen met de niet-duurzame relatie met het milieu te meten en om van de gelegenheid gebruik te maken om onze economieën op een meer ecologische manier weer op te bouwen. We moeten rekening houden met wereldwijde dreigingen, zoals pandemieën en klimaatrampen, om veerkrachtige wereldmarkten, bedrijven, landen en systemen te creëren en een gezonde en duurzame toekomst voor iedereen te creëren.
"Het ondersteunen van fiscale stimulerings- en financiële pakketten om te profiteren van het koolstofarm maken en de versnelde overgang naar schone en hernieuwbare energie zal niet alleen een economische overwinning op korte termijn zijn, maar ook een overwinning voor toekomstige veerkracht", voegde hij eraan toe.
